Jesień tego roku to pora podsumowań dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego. Po majowych wyborach do Parlamentu Europejskiego, 16 listopada przyjdzie czas na rozliczenie efektów czteroletniej pracy lokalnych włodarzy.

Jak na koniec kadencji przystało, zasypywani jesteśmy przez prasę codzienną rankingami na temat sukcesu kadencji. W niemal wszystkich tych zestawieniach

wyniki są całkowicie powtarzalne. Trudno bowiem z dnia na dzień przestać być jednostką bogatą czy też takie bogactwo zyskać. I tak, mamy w kraju kilkanaście

(kilkadziesiąt) samorządów regularnie odbierających nagrody, przy czym większość ich „bogactwa” jest w dużej mierze niezależna od poczynań władz. Wydawnictwo samorządowe „Wspólnota” w porozumieniu z firmą Curulis postawiło sobie wobec tego pytanie jak wyróżnić samorządowców, którzy realnie wpłynęli na rozwój jednostki, niezależnie od tego czy na jej terenie znajdują się wielkie przedsiębiorstwa czy grunty rolne. Nie chciano w tym miejscu umniejszać osiągnięć włodarzy bogatych jednostek. Zamiarem było stworzenie obiektywnego rankingu wszystkich gmin w Polsce, a jest ich 2479, i wyłapanie tych, które niezależnie od okoliczności wykazały się pozytywnym wpływem na swoim terenie. Stworzono ranking skupiony na zmianach jakie zaszły między rokiem 2010, a 2014. Nie liczyło się, czy gmina była bogata już w 2010, a jedynie to, w jakim stopniu udało się ją przez te 4 lata zmienić.

Zbadano 2479 jednostek (wszystkie gminy oraz miasta na prawach powiatu), wktórych odbyły się wybory bezpośrednie. Każda jednostka została porównana w wymiarze gospodarczym, społecznym, infrastrukturalnym i finansowym. Aby zająć wysoką pozycję w rankingu ogólnym, jednostka musiała odznaczać się wysoką pozycją we wszystkich częściach składowych.

Obok rankingu ogólnego, prezentującego całościowe zestawienie wszystkich jednostek, ukazano pozycję poszczególnych gmin w każdym analizowanym aspekcie, co pozwoliło ukazać kierunki działania władz lokalnych. Dla bardziej precyzyjnej prezentacji danych, gminy podzielono również na kategorie uwzględniające ich charakter społeczno - gospodarczy. Całość analizy poprzedziła rozbudowana analiza wskaźników prezentująca poszczególne obszary stanowiące odzwierciedlenie wskazanych wymiarów rozwoju. Wskaźniki te pozwalają zapoznać się z najważniejszymi tendencjami w zakresie kształtowania się badanego aspektu w ostatnich czterech latach.

W celu zaprezentowania bardziej przejrzystych rankingów i porównań dokonano podziału całej zbiorowości 2479 gmin. Pierwszym krokiem było wydzielenie miast na prawach powiatu, których obecnie jest w Polsce 66. Następnie zastosowana została jedna ze statystycznych metod klasyfikacji, jaką jest analiza skupień metodą k-średnich. Wykorzystano łącznie iterację i klasyfikację przy maksymalnej liczbie iteracji równej 10, jednocześnie zadając 3 skupienia do otrzymania.

Do wyznaczenia skupień wykorzystano zestandaryzowane postaci następujących zmiennych:

1.udział wykonania podatku rolnego w wykonaniu dochodów budżetowych ogółem;

2.udział wykonania podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) w wykonaniu dochodów budżetowych ogółem;

3.udział wykonania podatku od nieruchomości w wykonaniu dochodów budżetowych ogółem;

4.udział wykonania dochodów z opłaty miejscowej i uzdrowiskowej w wykonaniu dochodów budżetowych ogółem;

5.udział podmiotów rolniczych w liczbie podmiotów gospodarczych ogółem;

6.udział podmiotów przemysłowych w liczbie podmiotów gospodarczych ogółem;

7.udział podmiotów pozostałych w liczbie podmiotów gospodarczych ogółem;

8.dodatkowo udział podmiotów turystycznych w liczbie podmiotów ogółem.

Podział na podmioty gospodarcze określane mianem „rolnicze”, „przemysłowe” i „pozostałe”, jak i same dane zaczerpnięte zostały z Banku Danych Lokalnych GUS. Dane finansowe zaczerpnięto z kolei z baz danych Ministerstwa Finansów.

Po przeprowadzeniu analizy skupień otrzymano 3 skupienia liczące odpowiednio 44, 467 i 1902 gmin. Pierwszą grupę gmin określono mianem „turystyczne”. Zbiorowość tę charakteryzuje wysoki, w porównaniu do innych grup, udział podmiotów turystycznych w podmiotach gospodarczych ogółem sięgający średnio 26,7%. Gminy te mają też relatywnie wysoki udział wykonania dochodów z opłaty uzdrowiskowej i klimatycznej w wykonaniu dochodów ogółem, który wynosi średnio niemal 3%, podczas gdy w innych grupach gmin jest on prawie niezauważalny. Drugą grupę liczącą 467 gmin stanowią gminy „przemysłowo-usługowe”. Gminy te charakteryzuje stosunkowo wysoki udział wykonania podatku CIT w wykonaniu dochodów ogółem, który wynosi średnio około 1,6% w porównaniu do pozostałych skupień, gdzie wynosi on średnio około 0,2% i 0,4%.

Największe skupienie liczące 1902 gmin to jednostki o charakterze w głównej mierze rolniczym. Zbiór ten charakteryzuje przede wszystkim wysoki udział wykonania podatku rolnego w wykonaniu dochodów budżetowych ogółem, który wynosi średnio niemal 3,9%. Wartość ta jest zdecydowania wyższa niż w innych skupieniach, gdzie udział wymienionego podatku wynosi średnio niewiele ponad 1%. Skupienie to nie ma co prawda najwyższego średniego udziału podmiotów rolniczych w podmiotach gospodarczych ogółem, ale może to być spowodowane tym, że w gminach turystycznych położonych np. w rejonach górskich istnieje wiele małych podmiotów rolniczych.

Specyfika tej metody sprawia, że przykładowo w grupie gmin rolniczych może znaleźć się gmina, która ma stosunkowo niewielki udział podatku rolnego, ale zostaje zaklasyfikowana do tej właśnie grupy, ponieważ biorąc pod uwagę wszystkie wykorzystane zmienne dana gmina najbardziej pasuje do gmin rolniczych. W celu większego zróżnicowania najliczniejszego skupienia, zbiorowość gmin rolniczych podzielono ze względu na wielkość dochodów budżetowych ogółem w przeliczeniu na mieszkańca. Wyznaczono trzy grupy gmin rolniczych na podstawie podziału na kwartyle. Pierwsza obejmuje gminy z dochodami do 2800 zł na osobę (1 kwartyl), druga od 2800 zł do 3300 zł na osobę (2 i 3 kwartyl), a trzecia powyżej 3300 zł (4 kwartyl).

Ostatecznie więc uzyskano 6 grup: miasta na prawach powiatu (66), gminy turystyczne (44 jednostki), gminy przemysłowo-usługowe (467), gminy rolnicze o dochodach poniżej 2800 zł na mieszkańca (540), gminy rolnicze o dochodach z przedziału między 2800 zł a 3300 zł na mieszkańca (834), gminy rolnicze o dochodach powyżej 3300 zł na mieszkańca (528).

Ranking ogólny obejmował 4 obszary działania samorządu; finanse, gospodarka, infrastruktura, aspekt społeczny – jakość życia. Na 2479 gmin w Polsce Gmina Radomyśl Wielki zajęła 114 miejsce i było to najwyższe miejsce w Polsce w łącznym rankingu ze wszystkich gmin powiatu mieleckiego, w tym gminy miejskiej Mielec. Samorząd radomyski może mieć poczucie dobrze wykorzystanej kadencji dla rozwoju gospodarczo-społecznego gminy, jak wynikła z oceny obiektywnej zewnętrznej.